Oila muqaddas maskan. U xayotimiz, baxtimiz timsoli, uning yaratuvchisidir. Millatning, xalqning madaniyati ham aynan o’sha muqaddas maskanda namoyon bo’ladi. Oila va undagi urf-odatlar har yerda qadrli. Ayniqsa bizning, o’zbek xalqining udumlari o’rnak bo’lsa arziydigan. Oilani bizdek muqaddas biladigan milllat, xalq bormi dunyoda!?
Kattaga xurmatda, kichikka izzatda bo’ladigan xalqimiz xonadon muhiti uchun ajoyib urflarni necha asrlardan beri saqlab kelayapdi. Umuman olganda sharq olami ana shunday tarix va zamonaviylikni uyg’unlashtirgan. Bugun bizning xalqimiz va kunchiqar yurt odatlari o’xshashliklari haqida so’z yuritamiz. Maqolani yozish davrida bunday muqobilliklar ko’pligidan xayron qolmadim, chunki bu ikki xalq o’zining yuksak madaniyati bilan butun dunyoga mashhur.
Birinchi va men tahsingasazovor topgan jihatlardan biri bu salomlashish odati hisoblanadi. O’zbek va yapon xalqi salomlashishga alohida e’tibor berishadi va uni hurmat, e’tibor belgisi sifatida ko’rishadi. Xalqimiz qo’llarini ko’ksiga qo’yib bu odatni amalga oshirishsa, yapon xalqi bir-birlariga ta’zim qilishadi. Bizda ham egilib salom berish odati bor: oilaga yangi kelin bo’lib tushgan qiz ko’p vaqtlar davomida oila a’zolari va begonalarga ham aynan egilib salom berishadi.
Bizning og’riqli nuqtamiz bo’lgan va “o’zimizcha” urf qilib olgan, lekin ko’pchilikka zaiyon yetkazadigan qarindoshlar o’rtasidagi nikohga yapon xalqi qarshi ekanligi quvonarli. Ularda judayam kam bunday holatlar borligiga havas qilasan kishi. Shuning uchun ham ularda nogironlar va qobiliyatsiz tug’ilganlarni uchratish qiyin.
Yaponlar ham xuddi bizlardek oilaviy yashash muhitiga ega. Ya’ni ayol kishi uy ishlari, bolalarning o’qishi va barcha ichki muyammolarni o’z bo’yniga oladi. Erkaklar esa moddiy ta’minotni o’z bo’yniga olarkan. Uylanishda ham o’sha jihatlarga e’tibor berishadi.
Oilada hamma bir joyda bo’lib ovqatlanish ko’pchilik xalqlarga xos. Shu jumladan o’zbek va yapon xalqida ham. Bizlar ham yaponlar ham uyning eng keksa yoki yoshi ulug’ kishisini kutishadi va aynan o’sha kishi taomni birinchi bolib boshlab beradi. Katta ulug’ kishi kelganda ikki millat vakilari ham turib qarshi olishadi va o’sha kishidan keyingina joylashishadi.
Ba’zida biz etibor bermagan jihatlar ham biz uchun yaxshi odatga aylangan. Masalan mehmonga borasiz va sizni qarshi olishadi, mehmon qilishadi. Qaytib chiqganingizda oyoq kiyimingiz tartibli holda joyi o’zgartirilgan bo’ladi. Yaponlar ham uy egalaridan o’zining oyoq kiyimi to’g’irlab qo’yilishini kutishadi. Mehmonda bo’lganingizda sizga ichimlik tavsiya qilishadi. (choy, qahva, sharbat) Siz idishni bo’shatsangiz, mezbon yana idishni to’ldirib qo’yadi. Mehmonni doim idishi to’liq turishi yapon xalqining go’zal odati ekanligi tahsinga sazovor.
Bizda jajji chaqaloq dunyoga bir olam quvonch bilan dunyoga keladi. U biz va kunchiqar yurt vakillari uchun ham oila va baxt tayanchidir. Uning g’amxo’rligi uchun ayollar butun umrini sarflashi ham ikki millat o’xshashligi belgisidir. O’zbek oila a’zosi uzoq yerga borsa o’sha yerdan sovg’a salom bilan qaytadi. Yaponlarda saqlangan odat ham xuddi shunday. Faqat ular sovg’aning qimmat bo’lmasligini talab qilishar ekan.
Ikki millat ham bir ishni boshlashdan oldin. Oilaning eng yoshi ulug’ duosi va maslaxatini olishadi. Keksalarni ulug’lashadi. Bu xalqlarning bir-biridan o’tganadigan va bir-biriga o’rgatadigan jihatlari judayam ko’p. Biz bu odatlar har oilaga yanada chuqurroq teranroq kirib borishini va abadiy saqlanishini tilaymiz.